Ριχάρδος ο 3ος, Επίδαυρος και ο Kevin Spacey στα καλύτερά του

Η Επίδαυρος ασφυκτικά γεμάτη...

 

Ο Γ. Λούκος, μάλλον θα αισθανόταν πολύ ικανοποιημένος από την επιλογή του.

Πάντα η Επίδαυρος, όσες φορές και να πας σε συνεπαίρνει.  Ακόμα και χθες, Παρασκευή 29 Ιουλίου στην πρεμιέρα του  Ριχάρδου του ΙΙΙ, σε Ελληνικό έδαφος, με τις ορδές των κοσμικών, που είδαμε πολλές αλλά και του κάθε Επιδαυρικού φεστιβαλιστή, αυτή η ενέργεια του τοπίου και η φύση σε καθυποβάλει. Ήταν τελικά αυτοί οι αρχαίοι άλλο πράγμα!  Ήξεραν τι έκαναν, που, πως και γιατί.  Καμία σχέση με τους σημερινούς δηλαδή!

Θα πάω κατευθείαν στο ψητό.

Στο τέλος ενός οικονομικά μαζεμένου αλλά και μετρημένου Φεστιβάλ για φέτος.

 Το Αγγλοσαξονικό θέατρο, δεν είναι τυχαίο γιατί είναι εκεί που είναι.  Η παράσταση αυτή, αποτελούσε την καλύτερη διαφήμιση για τα δεδομένα της (προσέξτε!) "βιομηχανίας του θεάματος" στις ΗΠΑ και στο Ηνωμένο Βασίλειο.  Μια κλασσική, αλλά συνάμα μοντέρνα performance, που απευθύνεται φυσικά στο ευρύ κοινό, με την απαραίτητη δόση από σύγχρονα και καινοτόμα στοιχεία, χωρίς φυσικά να πηγαίνει σε μονοπάτια τρομερού καλλιτεχνικού ψαξίματος.  Άλλωστε αυτό δεν αφορούσε το Σκηνοθέτη Σαμ Μέντες.  

Ο Μέντες προσέφερε ένα σύγχρονο μάτι στο χαρακτήρα του αδίστακτου Ριχάρδου, που βάφει στο αίμα ολόκληρο Βασίλειο, κατά την προσφιλή τακτική πολλών μοναρχών της Αγγλίας, ώστε πάση θυσία να καταλάβει την εξουσία. Με τις σαφείς ενδυματολογικές και άλλες αναφορές στο περιβάλλον του 21ου αιώνα, ο Μέντες, μας συνδέει με τα απολυταρχικά καθεστώτα και τις φιγούρες τους που ταλαιπωρούν και δυναστεύουν ακόμα πολλές περιοχές του πλανήτη.  Την πάλη τους και τη μανία τους για την εξουσία, που αναδεικνύει αυτό το υπέροχο κείμενο στη σύγχρονη εκδοχή του.

Η σβέλτη σκηνοθεσία, έξυπνη, με πολύ ρυθμό, χωρίζοντας ουσιαστικά τις πράξεις σε μια παρουσίαση χαρακτήρων και με τη βοήθεια των εξαιρετικών φωτισμών και βίντεο, σώζει τη δυσκολία ενός έργου που μπορεί να κουράσει με σχεδόν 3 ώρες χωρίς διάλειμμα.  Υπάρχουν τόσοι πολλοί χαρακτήρες στο έργο και τόσο συγγενολόι, που βασικά αλληλοσκοτώνεται, που το κοινό, αν δεν είναι δε και εξοικειωμένο με το κείμενο, κινδυνεύει να χαθεί.  Εδώ ο Μέντες το κατάφερε, αλλά οριακά.  Προς τη μέση και λίγο πιο πέρα, υπάρχουν στιγμές που νιώθεις μια μικρή κοιλιά, αλλά αυτά είναι ψήγματα μπροστά στο γενικό καλλιτεχνικό σύνολο που είναι άρτιο και δομημένο.  Ειδικά η κορύφωση στο τέλος, στημένη εξαιρετικά, με άψογο ρυθμό, σου μεταφέρει την ένταση και την αγωνία της μάχης, παρόλο που το τέλος είναι προμαντεμένο και ειπωμένο. Εξαιρετική χρήση σε ορισμένα σημεία των βίντεο, ειδικά η σκηνή με το Ριχάρδο ως θεοσεβούμενο υποψήφιο Βασιλιά, που σε μια παρωδία και με σαφείς αναφορές στην κυριαρχία της εικόνας στη διαμόρφωση της συνείδησης του κόσμου, δίνει στίγμα ευφυίας.  

Αλλά και εδώ θα σταθώ. Ο Μέντες, έκανε πιο "Αμερικάνικη" δουλειά.  Η "ανάγνωση" του κειμένου, ήταν σαφέστατα επιφανειακή.  Δεν είναι κακό. Ήταν επιλογή.  Ο λόγος προσπάθησε να αποδοθεί στο πιο καθημερινό, όχι με αλλαγή του κειμένου, αλλά με την άρθρωσή του.  Προσωπικά, μου έλειψε λίγο το συναίσθημα και το μεταβατικό στάδιο του χαρακτήρα Ριχάρδου, που από την απόλυτη εξουσία περνάει στον εφιάλτη των τύψεων του και στο θάνατό του.  Και κάποιες στιγμές, η απόδοση καταλήγει σε ευκολίες.  Για την αποδοχή του κοινού.  Αλλά ας μη λέμε πολλά... 

Γιατί ο ρόλος αυτός θέλει κότσια....

Ευκαιρία για λίγο χαλάρωση στη υπέροχη φύση της Επιδαύρου.

Τα προγράμματα πουλούσαν και αυτά σαν ζεστές τυρόπιτες

Και εδώ θα σταθώ λοιπόν στον αδιαμφισβήτητο "ηγέτη" της βραδιάς. Ο Kevin Spacey, καλέστηκε να αποδώσει έναν από τους πιο δύσκολους αντρικούς ρόλους στη σύγχρονη δραματουργία.  Θέλει κότσια και δουλειά.  Και ξεκάθαρα το έχει δουλέψει πολύ. Σίγουρα, βοηθά η τεχνολογία, με την προσθήκη ενός νάρθηκα, μιας καμπούρας και ένα Ριχάρδο, που ως ένας άλλος δαιμόνιος, αλλά συμπαθητικός αντί-ήρωας Κουασιμόδος, επελαύνει με  τις ραδιουργίες του και τη δίψα του για την εξουσία, θερίζοντας ζωές.  Η κινησιολογία έχει ενταχθεί λοιπόν άψογα στο ρόλο, που φυσικά έτσι το όλο αποτέλεσμα είναι αρεστό/πιστευτό στο κοινό.  Σαφέστατα με τεράστια εμπειρία στο θέατρο που φαίνεται, σαφέστατα εξαιρετικός στον επί σκηνής άθλο του, όταν επί 9 σκηνές σχεδόν δεν ξεκουράζεται ποτέ.  Σαφέστατα άψογος στην άρθρωση της γλώσσας, μόνο μια λέξη του ξέφυγε ένα "French" που το είπε με προφορά LA,  και σαφέστατα μάγος στις αντιθέσεις, στις παύσεις, στην απόδοση αυτού του εκπληκτικού λεπτού χιούμορ που κρύβει το Σαιξπηρικό κείμενο. Δουλεμένος σε αγαστή συνεργασία με το Σκηνοθέτη, γεγονός που ξεδιπλώνεται, κινεί τα νήματα και σηκώνει το βάρος μιας καθαρά προσωποκεντρικής παράστασης με ευκολία, θάρρος και αποτέλεσμα.  Ναι, σε κάποιες στιγμές, θα το πω, δεν υπήρχε απόλυτη "αλήθεια" στη σκηνή, ειδικά στα πιο δραματικά κομμάτια, αλλά η καταφυγή στην τεχνική ιδιοσυγκρασία του ηθοποιού είναι δυστυχώς πάντα μια μικρή άμυνα, ειδικά σε μια Επίδαυρο, που σε "σκίζει" επί σκηνής με την ενέργεια του κόσμου που κατεβαίνει αδυσώπητη από τις κερκίδες.  Αλλά πάλι αυτά είναι στην Αμερικάνικη λοιπόν εκδοχή/βλέμμα του έργου λεπτομέρειες.  Του άξιζε πέρα για πέρα το απίστευτο και παρατεταμένο χειροκρότημα 10,000 όρθιων θεατών στο τέλος, γιατί δεν είναι καθόλου εύκολη η δουλειά που έκανε.  Και στάθηκε όρθιος και νικητής!

Και οι Χορηγοί, έκαναν το πάρτι τους. Θα είναι πολύ ευχαριστημένοι.

Η προσέλευση του κόσμου μαζική.  Να πάτε νωρίς!

Στους υπόλοιπους ρόλους, να ξεχωρίσω σίγουρα τον  Chuk Iwuji, που έπαιξε έναν καταπληκτικό Duke of Buckingham,  ένα φυσικό ταλέντο θα έλεγα, απόλυτα εναρμονισμένος σε ρυθμό και δύναμη με τον τεραστίου "εκτοπίσματος" Kevin Spacey.  Άνετος! Και αν και εμφανίζεται στο τέλος μόνο, ο Nathan Darrow, ως Ερρίκος, Earl of Richmond,  αποδίδει στη σύντομη αλλά καθοριστικότατη χρονική πορεία του έργου που εμφανίζεται το ρόλο καταλύτη για το θάνατο του Ριχάρδου, με στόφα ηγέτη που έρχεται και αλλάζει τα πάντα. Τον βοηθά και το physique του.

Ένα μικρό αγκάθι, υπάρχει δυστυχώς στις γυναικείες ερμηνείες.  Δεν ξέρω γιατί, αλλά ίσως δε λειτούργησαν κυρίως φωνές και εκτόπισμα στην αρένα της Επιδαύρου.  Τέσσερις ουσιαστικά ρόλοι, που στα χρόνια του Σαίξπηρ παιζόταν από άντρες μόνο, αλλά δεν μπόρεσαν να μεταφέρουν την καταστροφή της μάνας, της μαινάδας, της δολοπλόκου, της "μάγισσας".  Η δε παρουσίαση της Margaret,  ήταν δυστυχώς πιο πολύ αναφορά στο Χάρυ Πότερ, μια εύκολη απόδοση της μάντισσας και μάγισσας χήρας.  Αυτό μάλλον ήταν όμως και Σκηνοθετική επιλογή, που ξένισε για εμένα λίγο.  Η Lady Anne,  το πάλευε, το ίδιο και οι υπόλοιπες, αλλά πουθενά δυστυχώς δεν πήρα αληθινό πόνο ή στιγμή όταν έπρεπε. Κρίμα.  Αλλά άξιες στις τεχνικές τους και στην προσπάθεια τους για την ένταξη στο δύσκολο χώρο του θεάτρου αυτού.

Το σκηνικό έδεσε καλά με το χώρο...

Στη διαδρομή με το λεωφορείο ο Ασπρόπυργος, βιομηχανική εικόνα και Σαρωνικός

Έρωτες στο λεωφορείο. Πολύ γλυκό!

Ο Μέντες, προσάρμοσε εξαιρετικά το έργο στο "προσκήνιο" του Επιδαυρικού κατασκευάσματος, και στη χρήση του διαθέσιμου χώρου.  Άψογοι οι 2 μουσικοί εκατέρωθεν της σκηνής, με τον αριστερό να εκτελεί και χρέη μαέστρου, όπως παρατήρησε ένας θεατής, αλλά και τον κυμβαλιστή να δίνει τον τόνο, να συνοδοιπορεί με την άριστη σε σύνθεση μουσική και συνεργασία του Mark Bennett.  Θα σημειώσω δε, ότι η χρήση των Αγγλικών ως γλώσσα, δεν διευκολύνει το έργο των ηθοποιών στο συγκεκριμένο θέατρο, μια λεπτομέρεια, αλλά οφείλω να την πω, αφού η εκφορά του Αγγλικού λόγου, έχει πολλά σύμφωνα, συριγμούς και "κλειστό" στόμα, με αποτέλεσμα κάποιοι ηθοποιοί, προφανώς δασκαλεμένοι από τον Μέντες, ώστε να στέλνουν την ενέργεια σε όλο το θέατρο, μάλλον λίγο να "φώναζαν" παραπάνω, χωρίς όμως αυτό να είναι κακό και μάλλον το παρατήρησα λόγω ενασχόλησης με το άθλημα.  Ο Ελληνικός λόγος και η εκφορά του, έχει "δυνατό" ηχείο με τη χρήση πολλών φωνηέντων και ήχων που ο χώρος βοηθά.   Μάλλον οι αρχαίοι μας ήταν ψιλιασμένοι και σε αυτό το κομμάτι!

Και πριν κλείσω, θα υποκλιθώ στον ΥΠΕΡΟΧΟ για μια ακόμα φορά και ΑΔΙΑΜΦΙΣΒΗΤΗΤΟ πρωταγωνιστή της βραδιάς.   Τον William Shakespeare. Μαζί με τους Έλληνες τραγικούς κλασικούς συγγραφείς, θεωρώ πως είναι ο κορυφαίος δραματουργός.  Αλλιώς πως ένα κείμενο γραμμένο το 1591, να είναι τόσο επίκαιρο; Τόσο σύγχρονο; Τόσο μοναδικά ρυθμικό; Η γλώσσα του, και ειδικά στα Αγγλικά είναι μοναδική, ένας λόγος που τρέχει, που συναρπάζει με τις βουτιές της στο δράμα και στο χιούμορ, αυτό το μοναδικό του ταλέντο να κρίνει και να αναδεικνύει καταστάσεις, ανθρώπους, γεγονότα, συμπεριφορές.  Και να δίνει ακόμα και σήμερα ηθικά διδάγματα, να πλάθει συνειδήσεις.

Η ύπαρξη των κειμένων του και η χθεσινή παράσταση, αποδεικνύουν τη δύναμη του θεάτρου, το μεγαλείο της τέχνης, που μπορεί να συγκινήσει τον ακροατή, ανεξαρτήτως χρώματος, φυλής, γλώσσας.  Αποδεικνύει πόσο σημαντικό είναι να συμβαίνουν τέτοιες καλλιτεχνικές ανταλλαγές μεταξύ πολιτισμών γιατί έτσι "βαθαίνουμε" στην κατανόηση, αλληλομορφωνόμαστε.  

Γιατί χθες δεν πήραμε μόνο εμείς κάτι από αυτό το έργο.  Νομίζω πως οι συγκινημένοι ηθοποιοί και ο Kevin, από την ανταπόκριση του κόσμου, από τα χειροκροτήματα σχεδόν σε κάθε αλλαγή σκηνής (που κάποιοι μπορούν να πουν "μα δεν είναι δυνατόν", εγώ λέω αφήστε τον κόσμο να εκφραστεί...), μέχρι την αποθέωση στο τέλος, θα θυμούνται για πολύ καιρό τη μοναδική τους εμπειρία στον Αργολικό τόπο.  Και θα είναι οι καλύτεροι πρεσβευτές!

Ριχάρδος ο 30ς, William Skakespeare, Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου, 29-31/7/2011. 
Εισιτήρια δεν έχει... Όσοι τυχεροί... :)


Music for this post: Rene Aubrey, Les Bles en Feu