 |
| Η "Ζωντανή Βιβλιοθήκη" στο ανθρώπινο, αγαπημένο κόσμο της Δημοτικής Αγοράς Κυψέλης |
Αυτή την Κυριακή που σβήνει σε λίγες ώρες θα τη θυμάμαι για αρκετό καιρό. Μια βόλτα στην Κυψέλη, έλαχε να μου αποκαλύψει καταστάσεις, ανθρώπους, στιγμές, απαντήσεις, ερωτήσεις, να μου θυμίσει τη σημαντικότητα της ανθρώπινης προσπάθειας, ιδέας και οργάνωσης. Τη δύναμη της θέλησης για να προσφέρεις κάτι χειροπιαστό στο συνάνθρωπο. Την προσφορά όπως είναι στην πηγαία της μορφή. Μόνο με το να είσαι παρών, να μη φοβάσαι να ανοιχθείς σε αγνώστους, να μη φοβάσαι να εκθέσεις τη δική σου ιστορία, με μόνο όπλο την απλή επικοινωνία. Ανιδιοτέλεια. Μια λαμπρή ιδέα!
Αυτή την Κυριακή, ανακάλυψα τη "Ζωντανή Βιβλιοθήκη"! Είχα ακούσει εδώ και καιρό για αυτή την προσπάθεια και όλο ήθελα να πάω να εξερευνήσω περί τίνος πρόκειται αλλά όλο κάτι συνέβαινε και δεν προλάβαινα. Μετανιώνω που δεν το είχα κάνει νωρίτερα. Η "Ζωντανή Βιβλιοθήκη" δεν αποτελείται από χάρτινα βιβλία, όπως λένε και οι οργανωτές, αλλά από ανθρώπους που έχουν όλη την καλή διάθεση, για εμένα την "ευτυχία", να μοιραστούν με τον κάθε άγνωστο τη ζωή τους, τις εμπειρίες τους, να σε κοιτάξουν κατάματα και να απαντήσουν με τόλμη και θάρρος σε όλα τα ταμπού, τα στερεότυπα, τις απορίες, τις ερωτήσεις που θέλεις να ρωτήσεις και δεν ήξερες πως και που. Σε θέματα που μπορεί να σε απασχολούν ή να σε έχουν κάνει να αισθάνεσαι άβολα. Σε θέματα που νιώθεις πως πρέπει να ψάξεις λίγο παραπάνω. Σε θέματα που εσένα σε ξεβολεύουν και σε προκαλούν να έρθεις αντιμέτωπος/η. Κόντρα στις προκαταλήψεις, σε αποκλεισμούς, η "Ζωντανή Βιβλιοθήκη" αποτελεί μια μικρή νησίδα απέραντης γενναιοδωρίας σ' ένα κόσμο εκεί έξω που φοβάται να είναι ρεαλιστής. Να αντιμετωπίσει καταστάσεις.
Δε δανείζεσαι βιβλία, αλλά απλούς εθελοντές, ενεργά μέλη της κοινωνίας, που άφοβα, ακομπλεξάριστα είναι εκεί, σε περιμένουν σ'ένα "ράφι" από ανθρώπινες ιστορίες, που μπορείς να διαλέξεις, να "ξεσκονίσεις" και να ακούσεις. Μια καρέκλα, ένα τραπέζι, μια κούπα καφέ και ένας άνθρωπός εκεί απέναντί σου, μπορούν να σου ανοίξουν τόσα μονοπάτια, τόσα παράθυρα, τόση γνώση από μια απλή κουβέντα. Να σπάσεις δικούς σου τοίχους. Ακόμα και να αντιμετωπίσεις αυτό που φοβάσαι. Τα θέματα αρκετά και διάφορα. Θέματα που "τσιμπάνε", που πολλοί δε θέλουν ποτέ να αντιμετωπίσουν. Ιστορίες που ζωντανεύουν.
Όπως ενός οροθετικού ανθρώπου. Ενός απεξαρτημένου και ταυτόχρονα παραπληγικού. Ομοφυλόφιλων ανθρώπων που διεκδικούν τα δικαιώματά τους. Ανθρώπων με Νανισμό. Με μειωμένη όραση, ή ανθρώπων με προβλήματα ακοής που μεγάλωσαν από δυο γονείς που άκουγαν τα πάντα. Μια μετανάστριας από την Αφρική ή τη Βηρυτό και τον αγώνα για μια καλύτερη ζωή και ασφάλεια, μακριά από πολέμους, φτώχεια και έλλειψη μέλλοντος. Ενός "αναρχομπάτσου", που όλοι μπορεί να τον αποκαλούν γουρούνι, αλλά που ο ίδιος τελικά να μην είναι έτσι! Ιστορίες μοναδικές, ιστορίες συγκλονιστικές, ιστορίες που δε σου λέει κανένας. Παρά μόνο ο εθελοντής της "Ζωντανής Βιβλιοθήκης".
 |
| Διαβάζοντας τη λίστα με τα "βιβλία"... |
 |
| Τα "Βιβλία" έχουν ιστορίες να πούνε, αρκεί να τα περιμένεις να τελειώσουν από τους "αναγνώστες-δανειστές". Τα πράσινα είναι διαθέσιμα, τα κόκκινα κατειλημμένα. |
Μη νομίζετε όμως πως είναι τόση απλή διαδικασία για να στηθεί ένα τέτοιο έργο προσφοράς. Απαιτείται κόπος, χρόνος, απεριόριστη προετοιμασία και προσπάθεια από τους εθελοντές που προσφέρουν αγόγγυστα τον ελεύθερο χρόνο τους και όχι μόνο. Περιμένοντας να "επιστρέψει" το ανθρώπινο βιβλίο μου για να το "διαβάσω" και εγώ, μίλησα με τη Ζωή που ασχολείται ενεργά με το όλο εγχείρημα. Στα μάτια της είδα αυτό που διακρίνω πάντα καλά από τις ματιές των ανθρώπων που πιστεύουν τόσο πολύ σε αυτό που κάνουν. Το ξέρω. Το έχω συναντήσει όλα αυτά τα χρόνια στα μονοπάτια του ακτιβισμού, της κοινωνικής προσφοράς. Την αγάπη για το σύνολο. Την πίστη ότι μόνο με σκληρή, μεθοδική, ανιδιοτελή δουλειά καταφέρνεις τομές σε πεδία που πολλοί δε θέλουν να ασχολούνται. Την ελπίδα. Την αλληλεγγύη.
Η Ζωή μου αποκάλυψε τις λεπτομέρειες. Η όλη ιστορία και ιδέα, ξεκίνησε από τη Δανία, όταν ένας φίλος μιας παρέας, Μουσουλμάνος, δέχτηκε μια νύχτα επίθεση με μαχαίρι από ρατσιστές. Ευτυχώς επέζησε. Τα παιδιά αυτά όμως δεν έκατσαν με σταυρωμένα χέρια. Ένιωσαν πως κάτι έπρεπε να κάνουν. Δημιούργησαν μια ομάδα που ονομαζόταν "Stop the Violence" και σκοπός της ήταν να θέσουν όρια, να έρθουν αντιμέτωποι με τη βία στη Δανέζικη κοινωνία. Σε λίγο καιρό είχαν σχεδόν 30.000 μέλη. Ώσπου το 2000 ήρθε μια πρόσκληση από τον Δ/ντη του
Roskilde Festival, Leif Skov για την οργάνωση κάποιας δραστηριότητας στα πλαίσια του φεστιβάλ, που αποτελεί παρεμπιπτόντως ένα πολύ μεγάλο μουσικό γεγονός για τις Σκανδιναβικές χώρες. Η παρέα έψαχνε κάτι το διαφορετικό. Και έλαμψε μια λαμπρή ιδέα. Σκέφτηκαν, πολύ έξυπνα, πως αν θέλεις να αλλάξεις κάποια πράγματα στην κοινωνία, δεν υπάρχει καλύτερος τρόπος από το απλά να φέρεις την κοινωνία σε επαφή με τις φοβίες της, τα στερεότυπά της, στις ανθρώπινες μορφές τους. Ένας άνθρωπος, απλά να γνωρίσει έναν άλλο άνθρωπο. Ο αστυνόμος να κάτσει απέναντι στον graffiti designer. O οπαδός μιας ποδοσφαιρικής ομάδας, απέναντι σε μια λεσβία. Ένας πολιτικός με έναν αναρχικό. Εκείνες τις ημέρες του φεστιβάλ, περίπου 75 ζωντανά "βιβλία" έκαναν τη μεγαλειώδη αρχή και διαφορά. Η επιτυχία ήταν άνευ προηγουμένου. Ήταν συγκινητική, ελπιδοφόρα, κάτι το πολύ ιδιαίτερο συνέβαινε πια στην ατμόσφαιρα αυτού του φεστιβάλ. Κάτι μοναδικό! Μέσα σε λίγο διάστημα η ιδέα εξαπλώθηκε, αγκαλιάστηκε από το Συμβούλιο της Ευρώπης, το Nordic Minister Council, πέταξε, βρήκε γόνιμο έδαφος να ανθίσει σε τουλάχιστον 27 χώρες, να παλέψει με τα παράσιτα των προκαταλήψεων που μας αγγίζουν σε όλο το Δυτικό κόσμο και όχι μόνο. Υπέροχο ναι, δύσκολο δε.
 |
| Η αυτοδιαχειριζόμενη Δ. Αγορά Κυψέλης ένα δώρο στη κοινωνία της περιοχής... |
 |
| Σα σκηνικό από άλλη εποχή... |
Δύσκολο, γιατί όπως εξηγεί και η Ζωή, το πρώτο πράγμα που πρέπει να οργανώσεις είναι ουσιαστικά μια κοινότητα. Να καταφέρεις να δημιουργήσεις μια συλλογικότητα που αναγνωρίζει τον υπέροχο ποικιλόμορφο κόσμο που ζούμε, να κάνεις τους ίδιους τους κοινωνικά αποκλεισμένους ανθρώπους να καταλάβουν αρχικά ο ένας τον άλλο, γιατί είτε το θέλουμε, είτε όχι, ακόμα και στις ομάδες αυτές, υπάρχει ένας ιδιόμορφος "ρατσισμός", αφού η κάθε ομάδα δυστυχώς δεν έχει γευτεί και κάτι διαφορετικό στο πετσί της και μπορεί να αντιδρά ανάλογα. Ένας γκει π.χ. μπορεί να μη συμπαθεί τις λεσβίες. Ένας Αλβανός να στρέφεται κατά ενός έγχρωμου μετανάστη. Μόνο αν κοιτάξεις πρώτα κατάματα τον εαυτό σου και τον αντιμετωπίσεις, τότε μόνο μπορείς να νιώσεις ειρήνη με εσένα και να πεις την ιστορία σου. Και μετά η πρόκληση του να στήσεις ένα μηχανισμό, ώστε οι άνθρωποι να αυτοοργανωθούν και μέσα από την αυτοχρηματοδότηση και την εθελοντική εργασία, να καταλήξουν στο στήσιμο της "Ζωντανής Βιβλιοθήκης", που στη συγκεκριμένη χρονική περίοδο που όλοι βιώνουμε, με τη έξαρση του ρατσισμού σε αρκετές γειτονιές της Αθήνας, με εξαθλιωμένες κοινωνικές ομάδες που ζούνε στα άκρα της κοινωνίας, με την υποβάθμιση ολόκληρων περιοχών του ιστορικού κέντρου της πόλης, μπορεί να προσφέρει ένα καταπληκτικό, θαυματουργό εργαλείο κατανόησης, εξερεύνησης της συνύπαρξης μας, εκπαίδευσης για τα δικαιώματα του ανθρώπου, την καταστροφή του αποκλεισμού.
 |
| Στα τραπεζάκια λόγια ανταλλάσσονται, απόψεις και στερεότυπα καταρρέουν. |
Και τα παιδιά της συλλογικότητας έχουν κάνει πολύ καλή δουλειά. Υπάρχουν οι "Βιβλιοθηκάριοι" που φροντίζουν τα "ζωντανά βιβλία", φροντίζουν να τηρείται μια οργάνωση, όπως η μισή ώρα που έχει ο καθένας συνομιλητής με το "βιβλίο" του, ακόμα και τον καφέ ή το τσάι που θα προσφέρουν στο "ζωντανό βιβλίο". Ένιωσα μια υπερχείλιση αγάπης για τον άνθρωπο που εδώ που τα λέμε "ξεγυμνώνεται" μπροστά στην κάθε ερώτηση ενός άγνωστου. Ευγενέστατοι όλοι, διακριτικοί, υπέροχοι! Στο τέλος δε, έχεις και τη δυνατότητα σ' ένα φυλλάδιο να αξιολογήσεις την εμπειρία σου και να προτείνεις και άλλες ιδέες. Θα σημειώσω πως υπάρχουν και άλλα θέματα που οι διοργανωτές θα μπορούσαν να καλύψουν, όπως περιπτώσεις π.χ. πρώην φυλακισμένων, ή την Τρίτη Ηλικία που όλοι φοβόμαστε να ανακαλύψουμε, περιπτώσεις ανθρώπων όπως μιας κακοποίησης και πως προχώρησαν τη ζωή τους. Κατανοώ βέβαια τη δυσκολία του να μαζέψεις τέτοια θέματα και τους βγάζω το καπέλο ακόμα και για αυτά που έχουν τολμήσει να ακουμπήσουν.
Η δική μου όμως αποκάλυψη, ήρθε με τα δύο πραγματικά εξαιρετικά άτομα που κατάφερα να συνομιλήσω. Συγκλονίστηκα με την αξιοπρέπεια, τη δύναμη, τη θέληση για ζωή ενός πρώην απεξαρτημένου ανθρώπου που μάλιστα αναγκάστηκε να χάσει με ακρωτηριασμό και δύο μέλη του σώματός του, αφού όταν τον βρήκαν 8 μέρες μετά από υπερβολική δόση στο δρόμο σε ημιθανή κατάσταση, υπέφερε ήδη από γάγγραινα. Βίωσε τον κοινωνικό αποκλεισμό ενός πρώην τοξικομανή αλλά και ενός ανθρώπου με κινητικά προβλήματα. Άκουγα αυτόν τον άνθρωπο, ρώτησα αυτά που πάντα αναρωτιόμουν για αυτήν την κοινωνική ομάδα και σχεδόν δάκρυζα. Αλήθεια σας λέω... Σφιγγόμουν να το κρύψω γιατί δεν ήθελα να αισθανθεί άσχημα, αλλά ένιωσα τόσο κατανόηση, άκουγα τους ήχους από τα στερεότυπα μας που έχουμε για αυτά τα άτομα να γκρεμίζονται εκεί μπροστά μου, να τον θαυμάζω και να προσπαθώ να καταλάβω πως βρέθηκε σε αυτή την κατάσταση, τις απόψεις του. Για το πως το ίδιο το σύστημα προωθεί τελικά τα ναρκωτικά, τα δύσκολα χρόνια στους δρόμους, τους ανθρώπους που ήθελαν να τον βοηθήσουν και δεν τους άκουγε, τα προγράμματα της απεξάρτησης που, ναι, τα σέβεται, παράγουν έργο, που θυμώνει που η πολιτεία δε βοηθά όσο έπρεπε το έργο τους. Τι να σας λέω τώρα; Αποκάλυψη...
Και μετά η συνομιλία με ένα νέο παιδί, οροθετικό, ένα γλυκύτατο άνθρωπο, που αντιμετώπισε με τόση δύναμη αυτό που του συνέβη, που βρήκε όπως είπε τη δύναμη και έκανε αυτο το γεγονός απόφαση για αλλαγή της ζωής του προς το καλύτερο. Με μια ισχυρή ψυχολογικά θετική στάση, θέληση για να βοηθήσει τον κόσμο εκεί έξω, εσπάγε εκεί απλά με τη φωνή του καλούπια, μιλούσε για αυτό που αρκετοί εκεί έξω φοβούνται με τόσο άνεση, τόσο κουράγιο. Εξηγούσε ψύχραιμα πως αντιμετώπισε την κατάσταση, στη συγκίνηση που ένιωσε όταν οι φίλοι του και οι άνθρωποι που τον αγαπούσαν στάθηκαν πλάι του. Η επιστήμη έχει προχωρήσει τόσο, που μπορείς να έχεις μια φυσιολογική ζωή, αρκεί εσύ, αν σου συμβεί, να βρεις το σθένος και να δείξεις ότι το αντιμετωπίζεις με μια δύναμη που τελικά περνά στους άλλους. Πως όλα λύνονται, πως τελικά όλα ξεκινάνε από τον εαυτό σου και πως όσο εσύ το δέχεσαι και το αντιμετωπίζεις ως ένα γεγονός, τόσο μπορείς να αντεπεξέλθεις, να προχωρήσεις, να αλλάξεις προκαταλήψεις και να παλέψεις για τα δικαιώματα σου, τον κοινωνικό αποκλεισμό που ίσως σου συμβεί. Αν και όπως ανέφερε τελικά τα περίμενε αλλιώς και αλλιώς τελικά αποδείχθηκε ότι ήρθαν τα πράγματα. Στο καλύτερό τους. Και αυτό ισχύει για οποιαδήποτε πάθηση εκεί έξω, για οποιοδήποτε θέμα υγείας.
Δύο υπέροχοι άνθρωποι.
Δύο πραγματικοί αγωνιστές της ζωής.
Δύο και άλλοι τόσοι εκεί μέσα...
 |
| Αξιολογώντας τη "Ζωντανή Βιβλιοθήκη" |
Στάθηκα πάνω από το ηλεκτρικό καλοριφέρ να ζεσταθώ. Στα χέρια μου είχα μια κούπα ζεστό τσάι που μου ετοίμασε η φίλη Κ. από τη Συνέλευση της Δ. Αγοράς... Στάθηκα εκεί, ψιλοπαγωμένος, αφουγκράστηκα, κοίταξα γύρω μου ικανοποιημένος και τότε ήρθε ένα μικρό δάκρυ στο μάτι... Γύρισα στη φίλη μου, που είχε και αυτή ήδη πάρει απαντήσεις, είχε ανακαλύψει, ξεσκεπάσει δικές της ανησυχίες, δικά της ερωτήματα και απλά της είπα: "Αυτό που γίνεται εδώ σήμερα, είναι τόσο σημαντικό. Είναι συγκλονιστικό! Το νιώθεις;" Μου έγνεψε ένα ναι και μείναμε εκεί και οι δύο, απλά αμίλητοι, να κοιτάμε το μικρό "θαύμα" της ανθρώπινης ψυχής που συνέβαινε η ώρα 4 το απόγευμα σε μια γειτονιά της Αθήνας... Μακάρι να μπορούσε να εξαπλωθεί σε όλες τις γειτονιές της πόλης, σε όλες τις πόλεις της Ελλάδας. Πόσα "τείχη" θα κατέρρεαν...
Ένα "θαύμα", που πρέπει, ειλικρινά να το ζήσετε και εσείς για να καταλάβετε τι σημαίνει. Γιατί τα γραπτά τα λόγια δεν μπορούν να αντικαταστήσουν, όσο και αν προσπαθούν σε αυτό το ρημάδι το πληκτρολόγιο, να σας μεταφέρουν την ενέργεια της πράξης αυτής. Της ελπίδας ότι υπάρχουν ακόμα εκεί έξω άνθρωποι, προσπάθειες που δε θα αναφέρουν ποτέ στα ηλίθια τηλεοπτικά πάνελ, αλλά μπορούν να μαθευτούν έτσι από το διαδίκτυο, από στόμα σε στόμα, από άνθρωπο σε άνθρωπο. Μοναδικές ζωντανές ιστορίες, μοναδικά "ζωντανά" βιβλία. Πόσο ανάγκη έχουμε όλοι από αυτό το διάβασμα. Από αυτό το "δανεισμό" μιας άλλης ζωής. Έστω και για μισή ώρα! Ευχαριστώ όλους εκεί στην παγωμένη αγορά, γιατί σήμερα μου προσθέσατε ένα ακόμα λιθαράκι στην κατανόηση του συνάνθρωπου, στις εμπειρίες της ζωής μου. Σας ευχαριστώ από τα βάθη της καρδιάς μου. Θα σας έχω πάντα εκεί...
ΥΓ: Περισσότερα θα δείτε εδώ για να είστε και ενήμεροι
για την επόμενη δράση της "Ζωντανής Βιβλιοθήκης":
